|
Париждегі AI Action Summit аясында Қазақстанның цифрлық даму министрі Жаслан Мәдиев пен ҚР Президентінің кеңесшісі Қуанышбек Есекеев жетекші жасанды интеллект (ЖИ) сарапшыларымен бірқатар кездесулер өткізді. Жасанды интеллект саласындағы әлемге әйгілі жетекші мамандардың бірі, Стэнфорд университетінің профессоры Фэй-Фэй Лимен кездесу барысында министр Қазақстандағы ЖИ технологияларын дамыту жоспарлары және отандық ЖИ стартаптарының жетістіктері туралы баяндады
Meta компаниясының ЖИ бойынша бас ғылыми қызметкері және терең оқыту саласының пионері Ян ЛеКунмен кездесуде ірі тілдік модельдер мен KazLLM жобасы талқыланды. Ян ЛеКунның маңызды жетістіктерінің бірі – көптеген заманауи AI-қосымшалардың негізіне айналған LLaMA (Large Language Model Meta AI) тілдік моделін әзірлеу болды. Қазақстанда KazLLM дәл осы архитектураның негізінде жасалды, бұл еліміздің ЖИ технологияларын қолдануға және дамытуға бейілділігін көрсетеді. Халықаралық сарапшылар, әсіресе Ян ЛеКун бұл қазақстандық жобаны жоғары бағалап, әлеуметтік желілерде оң пікір қалдырды (суретте). Министр кездесу барысында Қазақстанның жасанды интеллектті тек ел көлемінде ғана емес, бүкіл өңірлік деңгейде дамытуға ниетті екенін жеткізді. Министр Clever Cloud компаниясының негізін қалаушы Квентин Адаммен кездесті. Бұл компания IT автоматтандыру саласында жұмыс істейді және Java, Scala, Ruby, Node.js, PHP, Python секілді бағдарламалау тілдерінде қосымшаларды автоматты түрде масштабтау мен қалпына келтіру функцияларымен іске қосуға мүмкіндік беретін платформаны ұсынады. Кездесу барысында тараптар бұлтты есептеулер саласындағы зерттеу-зертханасын (R&D) ашу мүмкіндіктерін талқылады. Сербияның ғылым, технологиялық даму және инновациялар министрі Елена Беговичпен кездесуде халықаралық Alem.AI орталығының қызметі және ЖИ саласындағы білім беру бағдарламалары сөз болды. Сербия делегациясы Қазақстанның бұл саладағы жетістіктеріне қызығушылық танытып, Астанаға іс-сапармен келуді, білім беру бағдарламалары бойынша ынтымақтастықты талқылауды жоспарлап отыр. Министр Жаслан Мәдиев OpenAI компаниясының Еуропа және Таяу Шығыс бойынша саясат және серіктестіктер жөніндегі басшысы Сандро Джанелла және ЕО елдерімен өзара іс-қимыл жетекшісі Жюли Лавемен кездесті. OpenAI — жасанды интеллектті дамыту бойынша әлемге әйгілі зерттеу ұйымы, оның ChatGPT құралы кеңінен танымал. Кездесу барысында тараптар электрондық үкімет жүйесіне ЖИ технологияларын енгізу мәселелерін талқылады. OpenAI сарапшылары Қазақстанның ЖИ саласындағы әзірлемелерін жоғары бағалап, қазақстандық әзірлеушілермен техникалық кездесу өткізуді ұсынды. Сонымен қатар, деректердің қауіпсіздігін қамтамасыз ету және жеке ақпараттың таралуының алдын алу мәселелері талқыланды. ҚР ЦДИАӨМ баспасөз қызметі |
|
Қазақстан Премьер-министрі Олжас Бектенов пен Грузия Премьер-министрі Ираклий Кобахидзе «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ кеңсесінде болды, онда грузиялық делегацияға Қазақстанда теміржол саласында енгізіліп жатқан цифрлық шешімдер ұсынылды. ҚТЖ кеңсесін аралау барысында Грузия Премьер-министрі «Бірыңғай цифрлық терезе» қосымшасының және теміржол көлігіндегі «ақылды» жүйенің жұмысымен танысты. Бұл инновациялық шешімдер рәсімдерді жеңілдетуге, жүк тасымалдау уақытын қысқартуға және теміржол логистикасы саласындағы ашықтықты қамтамасыз етуге бағытталған. Бүгінде «Қазақстан темір жолы» ҰК» АҚ мен «Грузия темір жолы» АҚ арасында екі елдің транзиттік ағындары мен экономикасын жандандыруға ықпал ететін серіктестік орнаған. Сонымен қатар Транскаспий халықаралық көлік бағытының мультимодальды қызметін дамыту мақсатында құрылған Middle Corridor Multimodal Ltd. бірлескен кәсіпорны аясында ынтымақтастық орнатылды. Тараптар порттар мен терминалдардың әлеуетін аша отырып, қолда бар көлік-логистикалық мүмкіндіктерді пайдалану арқылы жүк тасымалы көлемін арттыру жұмысын жандандыру ниетін растады. Анықтама: 2024 жылы Қазақстаннан Грузияға экспорт 34%-ға, Қазақстан арқылы транзит 2023 жылмен салыстырғанда 40%-ға өсті. 2024 жылы екі ел арасындағы тасымалдау көлемі 4,7 млн тоннаны құрады. Жалпы, соңғы 4 жылда Қазақстан – Грузия бағыты бойынша жүк тасымалы 9 есеге, ТХКБ бойынша – 6 есеге өсті. |
|
Премьер-министр Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында көлік министрі Марат Қарабаев жол саласын дамыту және цифрландыру мәселелері туралы баяндады. Үкіметтің кеңейтілген отырысында Мемлекет басшысы автомобиль көлігімен тасымалдарды дамытуға ерекше назар аударды. Оның дамуының ажырамас факторы сапалы жол инфрақұрылымының болуы. 2024 жылы рекордтты көлемде 12 мың шақырым жол жөндеумен қамтылды, оның 7 мың шақырымында негізгі жұмыстар аяқталды. Жобаларды жүзеге асыру шеңберінде 10 мыңнан астам құрылыс техникасы және 25 мың адам жұмылдырылды. Атқарылған жұмыстардың нәтижесінде республикалық және жергілікті жолдардың нормативтік жағдайы сәйкесінше 93% және 89% деңгейіне жетті. Құрылысы көптен бері жүргізіліп келе жатқан Алматы мен Қарағандының, Талдықорған мен Өскеменнің және Ақтөбе – Атырау – Астрахан араларындағы жолдар ашылып, қолданысқа берілді. Сонымен қатар, «Қалбатау – Майқапшағай», «Қызылорда – Ұлытау облысының шекарасы», «Подстепное – Федоровка» және «Өнеге – Бейсен – Сайқын» сияқты жобаларда жолдың төменгі қабатын төсеу жұмыстары аяқталды. Аталған жұмыстарды орындау кезінде алғашқы рет салада бір жылдың ішінде 5 млн тоннадан астам асфальт төселді. Оған қоса, Шамалған стансасындағы жол өткелін, Бұқтырма су қоймасындағы көпір өткелін, Түркістан облысы Шақпақ баба асуындағы екі жолақты тоннелін салу сияқты ірі инфрақұрылымдық жобалар пайдалануға берілді. Биыл 13 мың шақырым жол жөндеу жұмыстарымен қамту жоспарланған, оның ішінде 9,5 мың шақырымы қаржы көздерімен қамтамасыз етілген, 3,6 мың шақырымына қажетті құжаттар дайын, қаржыландыру мәселесі пысықталуда. Жаңа жобалар бойынша құрылыс маусымы басталғанға дейін мердігерлерді анықтау үшін конкурстық рәсімдер жүргізіліп жатыр. 2025 жылдың қорытындысына сәйкес, республикалық жолдардың 94%-ы, жергілікті жолдардың 91%-ы нормативтік жағдайға жеткізіледі. Биылғы жоспарға сәйкес жалпы ұзындығы 1 083 шақырым болатын алдыңғы кезеңдерде басталған өтпелі жобалардың құрылысы жалғасады. Олар Қалбатау – Майқапшағай, Күрті – Қонаев, Қызылорда – Жезқазған және Ұзынағаш – Отар жолдары. Жаңа жобалардың ұзындығы 1 045 шақырым. Оның ішінде «Ақтөбе – Ұлғайсын», «Қарағанды – Жезқазған», «Атырау – Доссор», «Сарыағаш қаласының айналма жолы» бірінші техникалық санатқа ауыстырылады.
Сонымен қатар Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес 2029 жылға дейін 3 мың шақырым жолды бірінші және екінші санатқа ауыстыра отырып, реконструкциялау көзделген. Аталған жобаларды жүзеге асыру саланы және ел экономикасын дамытуға жаңа серпін беретіндігін атап өткен жөн.
Оның айтуынша, Солтүстік Қазақстан, Ақмола және Абай облыстарында ең ауқымды жұмыстар жоспарланған. Сондай-ақ 30 жылдан бастап 50 жылға дейін жөндеу жүргізілмеген Петропавл мен Жезқазған, Қандыағаш – Шалқар, Жаңаөзен – Түркіменстан шекарасы, Қарағанды – Аягөз – Боғас жолдары толығымен жөндеуден өткізіледі. Көлік қозғалысының үздіксіздігін қамтамасыз ету барысында маңызды құрылымдардың бірі – жолды нормативті күтіп ұстау. Соңғы жылдары жол пайдалану техникасы паркі айтарлықтай жаңартылды. Бірақ, қызмет көрсету мерзімінің аяқталуына байланысты, ескі техникалар да есептен шығарылып жатыр. 2023–2024 жылдар аралығында 525 бірлік арнайы техника сатып алынып, биыл қосымша 470 техника сатып алу жоспарланған. Сатып алу және істен шығуды есепке алғанда, жол пайдалану техникасының паркі 2,8 мың бірлікке жетеді. Бұл бағыттағы жұмыстар тұрақты түрде жалғасады. Жолдарды нормативті күтіп ұстаудың тағы бір құрамдас бөлігі қаржыландыруды қамтамасыз ету мәселесі. Бюджетке түсетін жүктемені азайту және өзін-өзі ақтау мақсатында реконструкция және жөндеу жұмыстары аяқталған учаскелерде «ақылы» статусын кезең-кезеңімен енгізу жалғасуда. Қазір республика бойынша ұзындығы 3,2 мың шақырым ақылы жол жүйесі жұмыс істейді. 2024 жылы түсім 48 млрд теңгені құрады. Биыл қосымша 4 мың шақырым ақылы учаскелер енгізілетін болады, олардан келетін түсімдер көлемі биыл 60 млрд, ал келесі жылы 100 млрд теңгеге дейін жетеді. Бұл ретте, осы ақылы жолдардан түскен қаражаттың бір бөлігін құрылыс жұмыстарына алынған қарыздардың пайыздық мөлшерлемелерді өтеуге жұмсау мәселесі қарастырылуда.
Сонымен қатар министр өз сөзінде Petro Retail компаниясы жол бойы нысандары жүйесін құратынын айтты. 2029 жылға дейін 60 бірлік кешенді нысандар құрылысы жоспарланған, оның ішінде 10 бірлігі осы жылы жүзеге асырылмақ. Инвестиция көлемі 120 млрд теңге. Оларда жатын орын, TIR тұрағы және жанармай бекеттері қарастырылған.
Бұл ретте, 2023 жылы басталған жалпы сипаттағы трансферттер шеңберінде жол жөндеуді қаржыландырудың оң ықпалын айта кету қажет. Оның нәтижесінде нормативті жағдайдағы жолдардың үлесі 4%-ға артты. Сонымен қатар әкімдіктер тарапынан да паритетті қаржыландыру көлемінің артуы байқалады. Нақтырақ айтқанда биыл әкімдіктер жол құрылыс жұмыстарына қаржыландыруды 8%-ға көбейтті. Осы жылы жөндеу жұмыстары 4,2 мың шақырым жолды қамтиды.
Сондай-ақ биыл Автоматтандырылған өлшеу стансалары (АӨС) жүйесінің ЕРАП-пен интеграциясы аяқталады, бұл ауыр салмақты көліктерге қатысты әкімшілік өндірісті оңтайландыруға жағдай жасайды. Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, автожол саласындағы қолданыстағы цифрлық жүйелер негізінде «E-Joldar» бірыңғай цифрлық платформасы құрылып, олар интеграцияланады.
|
|
ҚР Премьер-министрі Олжас Бектеновтің төрағалығымен өткен Үкімет отырысында республикалық маңызы бар жолдарды интернетпен қамтамасыз ету және көлік саласындағы инновациялық жобаларды іске асыру жөніндегі шаралар талқыланды. Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев баяндама жасады. Министрдің айтуынша, бүгінгі таңда Қазақстандағы жол саласының цифрлық трансформациясы азаматтар үшін неғұрлым қауіпсіз әрі жайлы көлік ортасын құруға бағытталған. Қазіргі уақытта келесі бағыттар бойынша жұмыс жүргізілуде: - жолдарда интернетті енгізу; - мемлекеттік қызметтерді цифрландыру; - Astana Hub арқылы инновациялық жобаларды іске асыру. Инфрақұрылым бөлігінде автожолдарды интернетпен қамту жұмыстары жүргізіліп келеді. 2024 жылы көшпелі тексеру, дыбыс деңгейін өлшеу және интернетсіз учаскелерді анықтау арқылы автожолдарды егжей-тегжейлі талдау аяқталды. Нәтижесінде I кезеңде республикалық жолдар бойында 243 антенна-діңгек құрылысы орнатылады. Осы мақсатта 104 антенна-діңгек құрылыстары бойынша сараптаманың оң қорытындысы алынды. «Қолжетімді интернет» ұлттық жобасы аясында 2027 жылы республикалық және облыстық жолдардың 100%-ы мобилді интернетпен қамтылады.
Өз кезегінде салалық мемлекеттік органға цифрландыру алдында процесті оңтайландыру бойынша көмек жайлы мысал келтірілді. Министрдің айтуынша, бұрынғы жылдары шамадан тыс жүк тиелген машина салмақ сенсорымен бекітіліп, камера бөлек суретке түсіп, инспектор қағаз түрінде хаттамада бұзушылықты тіркеу үшін машиналар тоқтатылатын. Биыл адами факторды алып тастау жоспарлануда және хаттамалар автоматты түрде ресімделетін болады. Ол үшін әкімшілік кодекске өзгерістер енгізіліп, интеграциялық жұмыстар жүргізілуде. Бұл арқылы автожолдардағы көлік инспекторларының саны қысқарып, сыбайлас жемқорлық саны азайяды, сондай-ақ жолдарды пайдалану мерзімі ұзарып, жүк автомобилдерінің қатысуымен орын алатын апатты жағдайлар азаяды. Astana Hub автожол технологиялары саласында жұмыс істейтін стартаптар мен компанияларды белсенді түрде қолдайды, оларға тәлімгерлікке, акселерациялық бағдарламаларға және инвестицияларға қолжетімділік береді. Бүгінгі таңда Astana Hub-қа автожол және көлік саласында жұмыс істейтін 24 инновациялық жоба тіркелген. Нәтижесінде олардың кірісі 15 млрд теңгені, экспорт көлемі – 1 млрд теңгені құрап, 1700-ден астам жұмыс орны ашылды.
Сонымен қатар электромобилдер нарығын дамыту үшін жүйелі қолдау қажет. Ол үшін электрлі автокөліктеріне арналған инфрақұрылымды дамыту бағдарламасын әзірлеу және оларды сатып алу үшін ынталандыру шаралары ұсынылады. Мысалы, кейбір елдерде автотұрақтарға, ақылы жолдарға жеңілдіктер және қоғамдық көлік жолағын пайдалануға рұқсаттар қолданылады. Сондай-ақ Қазақстанға пилотсыз көлік нарығында жаһандық ойыншыларды тарту үшін келесі слайдта көрсетілген бірнеше кезеңде тиісті жағдайлар жасау ұсынылады. Бірінші кезеңде нормативті-құқықтық актілер (НҚА) қабылданады, пилоттық іске қосу үшін сынақ алаңдары таңдалады. Келесі кезеңде жоба сәтті болған жағдайда ол республикалық ауқымда іске қосылады. Пилотсыз көлік үшін осындай бастаманы іске қосу Қазақстанға бірқатар стратегиялық артықшылықтар әкеледі. Біріншіден, халықаралық компаниялар мен инвестициялар тарту. Waymo (Google), Tesla, Baidu, Mobileye, Yandex, Huawei сияқты компаниялар пилотсыз сынау үшін икемді реттелетін елдерді белсенді түрде іздейді. Екіншіден, автономды көліктерге арналған зерттеулерге, инфрақұрылымға және компоненттер өндірісіне шетелдік инвестициялардың ағыны. Мысалы, Біріккен Араб Әмірлігінде реттеуші құмсалғыш WeRide және Cruise компанияларына Дубайда пилотсыз таксилерді сынауға мүмкіндік берді, бұл көлікті жергілікті цифрландыруды жеделдетті. Үшіншіден, бұл пилотсыз технологиялар саласындағы жергілікті стартаптардың дамуына ықпал етеді. Аталған бастамаларды іске асыру нәтижесінде Қазақстан өңірлік технологиялық хаб мәртебесін нығайтады. |
|
Ниет туралы келісімге Қазақстан Республикасының Цифрлық даму және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев, AgiBot, ewpartners, «Qazaqstan Investment Corporation» АҚ компанияларының басшылығы арасында Digital Almaty 2025 жыл сайынғы форумында қол қойылды. Әріптестік аясында AgiBot компаниясы Қазақстанда роботтар мен жасанды интеллект шешімдерін өндіру және енгізу бойынша бірлескен кәсіпорын құруды жоспарлап отыр. 2023 жылдың ақпанында негізі қаланған AgiBot компаниясы әмбебап адам тәрізді роботтарды әзірлеу және өндірумен айналысады. AgiBot жасанды интеллект пен робототехника саласындағы технологияларды белсенді дамытып, роботтарды өнеркәсіптен бастап тұрмыстық міндеттерге дейін кең ауқымды қолдану үшін әзірлейді. 2024 жылдың желтоқсанында Шанхайдағы AgiBot кәсіпорнында шығарылған роботтардың саны 1000 бірлікке жетті. Айта кеткен жөн, Қазақстан өңірдегі алғашқы өндіріс локализациясы және әрі қарайғы әзірлемелерді экспорттау елі ретінде қарастырылуда. Әріптестік аясында AgiBot компаниясы Қазақстан Республикасының Цифрлық даму және аэроғарыш өнеркәсібі министрлігімен бірлесіп, роботтар мен роботтандырылған жүйелерді оқытуға арналған «деректер фабрикасын» іске қосады деп күтілуде. «AgiBot сияқты озық компаниямен серіктестік – робот жасау саласын дамыту тарихындағы маңызды кезең. Әсіресе, біздің әріптестігіміз Қазақстан аумағында роботтар өндірісін локализациялауды көздейтінін ерекше атап өткім келеді. Бұл бізге машина жасау саласындағы ең перспективалы бағыттардың бірінде кәсіпорын ашумен қатар, сараптамалық тәжірибені арттыруға және робототехника саласындағы отандық құзыреттілік орталығын құруға мүмкіндік береді», – деп атап өтті Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Жаслан Мәдиев. Бірлескен бастамаларды қаржыландыруға ewpartners жеке инвестициялық қоры және «Qazaqstan Investment Corporation» АҚ қатысады деп жоспарлануда. Жақын арада Alem AI халықаралық жасанды интеллект орталығында AgiBot роботтарының тәжірибелік үлгілерін көрсететін көрме мен бірлескен ҒЗТКЖ (R&D) орталығы ашылады деп күтілуде. Сонымен қатар, компания қазақстандық университеттермен ынтымақтастық орнатып, бірлескен ғылыми жобалар әзірлеу және студенттерді робот жинауға оқыту жұмыстарын жүргізуді жоспарлап отыр. Анықтама: «Qazaqstan Investment Corporation» АҚ – 2007 жылы құрылған тікелей инвестициялар қорлары қоры. Негізгі миссиясы – Қазақстанның тұрақты экономикалық дамуына жәрдемдесу мақсатында тікелей инвестициялар мен венчурлік қаржыландыру инфрақұрылымын дамыту. «Бәйтерек» ұлттық басқарушы холдингі» АҚ-ның еншілес ұйымы болып табылады. Қосымша ақпаратты https://qic.kz/ru сайтынан алуға болады. ewpartners – Таяу Шығыс елдерінің ірі егеменді қорлары және халықаралық қаржы инвесторлары қолдайтын жеке инвестициялық компания. Компания Қытайдың жетекші өнеркәсіптік көшбасшыларымен трансшекаралық серіктестіктерді құру мен қаржыландыруға маманданған, сондай-ақ технологияға негізделген жаһандық интеграцияланған экожүйелерді бірлесіп құрумен айналысады, бұл ретте өз инвесторлары үшін жоғары табыстылықты қамтамасыз етеді.
ҚР ЦДИАӨМ баспасөз қызметі |
